Զեկույց. ինչպես է Միջազգային ֆինանսական կորպորացիան շահում Աֆրիկայում հողերի բռնագրավումից
Քանի որ որոշ մարդիկ հավատում են, որ Ամուլսարում ոսկու հանքի շահագործման դեպքում բացասական հետևանքները բացառված են՝ «շնորհիվ» ծրագրում ներգրաված Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայի (ՄՖԿ) բարձր սոցիալական և բնապահպանական ստանդարտների, ուստի ստորև ներկայացնում ենք ևս մեկ հոդված, որը կցրի ՄՖԿ-ի բարձր ստանդարտների մասին հերթական միֆը:
2017թ.-ի ապրիլին հրապարակվել է զեկույց՝ Համաշխարհային բանկի մաս կազմող Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայի (ՄՖԿ) կողմից Աֆրիկայում ֆինանսական միջնորդների միջոցով տրամադրվող վարկերի բացասական հետևանքների մասին: Զեկույցը հրապարակվել է Inclusive Development International (IDI), Accountability Counsel, Bank Information Center, The Oakland Institute և Urgewald կազմակերպությունների կողմից:
AngloGold Ashanti-ի գործունեության համար նոր տարածքներ են նախապատրաստվում communitiesfirst
«Կինտինյանում, որը հյուսիսարևելյան Գվինեայի համայնքներից է (վերջինս արևմտյան Աֆրիկայի ամենաաղքատ երկրներից է), կար ոսկի և հետևաբար, կար ընկերություն, որն այդ ոսկին ցանկանում էր ձեռք բերել: Ընկերության անունն է Societe AngloGold Ashanti de Guinee (SAG), որը 1998թ-ից հանքարդյունահանման թույլտվություն ուներ 1500 քառ. կմ տարածքի վրա: 2015թ.-ին SAG-ը հայտարարեց, որ ոսկու պաշարներն ավարտվել են, ուստի իրենք նոր տարածքներ են ցանկանում ձեռք բերել: Համաձայն զեկույցի համար արված բազմաթիվ հարցազրույցների՝ ընկերությունը կառավարության անվտանգության և պաշտպանության ուժերի հետ մտել էր Կինտինյանի համայնք և ստիպել տեղացիներին՝ որոշ դեպքերում զենքի կիրառմամբ, ստորագրել իրենց սեփականությունից հրաժարվելու թղթեր: Զինված ուժերի թվում էր նաև նախագահական պահակախումբը կամ այսպես կոչված կարմիր բերետավորները, որոնք հայտնի են նաև 2009թ.-ին մայրաքաղաքում քաղաքական ցույցերի ժամանակ հարյուրավոր մարդկանց սպանելու և բռնաբարելու դեպքերից:
«Ես ստորագրել եմ հողս հանձնելու մասին, երբ մի զինվոր իմ վրա էր ուղղել հրացանի փողը: Ընտրություն չունեի»․ ասում է 42-ամյա տեղացի բնակիչը, ով արդյունքում կորցել է իր տունը և փոքրածավալ ոսկու առևտրի բիզնեսը: «Եթե քո գլխին էլ մեկը հրացանը պահեր, ի՞նչ կանեիր»:
SAG-ը AngloGold Ashanti ընկերությանն է պատկանում, վերջինս էլ հարավաֆրիկյան ոսկի արդյունահանող ընկերություն է և գործունեություն է ծավալում երեք մայրցամաքներում: SAG-ը գվինեական կառավարության հետ համատեղ ձեռնարկություն է: AngloGold Ashanti-ն իր մեծությամբ աշխարհի երրորդ ոսկի արդյունահանող ընկերությունն է: Միայն 2016թ-ին նրա եկամուտը եղել է 4.25 միլիարդ ԱՄՆ դոլար:
2015թ.-ին AngloGold Ashanti-ն Հարավային Աֆրիկայում գտնվող երկու կոմերցիոն բանկերից ստացել է մոտ 102 միլիոն ԱՄՆ դոլար վարկ: Վարկն ընդհանուր բնույթ ուներ, այսինքն ընկերությունը կարող էր օգտագործել գումարն ըստ իր նախընտրության, ներառյալ աշխարհում իր հանքային ծրագրերի ծախսերը փակելու համար:
Վարկատուներից մեկն էլ Nedbank-ն է, որը Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայի (ՄՖԿ) ֆինանսական-միջնորդ հաճախորդն է: Նշենք, որ Համաշխարհային բանկի մասնավոր կառույցը` Միջազգային ֆինանսական կորպորացիան, Nedbank-ին տվել է 140 միլիոն ԱՄՆ դոլար Աֆրիկայում վարկեր տրամադրելու համար՝ ներառյալ եկամտաբեր մեծածավալ ծրագրերում:
Այս ֆինանսական հարաբերությունների արդյունքում ՄՖԿ-ի գումարները կարող էին AngloGold Ashanti-ի կողմից օգտագործվել Գվինեայի հանքը մեծացնելու և շահագործելու նպատակով: Ավելին, AngloGold Ashanti-ի և հանքի եկամուտները հասել են ՄՖԿ-ին Nedbank-ի միջոցով՝ վարկի տոկոսների տեսքով: Այլ կերպ ասած՝ ՄՖԿ-ն, որի նպատակը աղքատությունը հաղթահարելն է և մասնավոր սեկտորի կողմից իրականացվող ծրագրերի միջոցով կայուն զարգացում կերտելը, անուղղակիորեն ֆինանսավորում և եկամուտներ է ստանում ծրագրից, որը վնասում և ավելի աղքատացնում է աղքատներին:
Ավելին, IDI-ի շարունակական հետաքննությունը ցույց է տալիս, որ ՄՖԿ-ն անուղղակիորեն ֆինանսավորում է աշխարհում ամենավնասակար ներդրումային ծրագրերից որոշները: Համաշխարհային բանկի անդամը դա անում է իր դրամական միջոցների մի ահագին մաս ստվերային եղանակով ներդնելով ֆինանսական միջնորդների միջոցով՝ ինչպես օրինակ կոմերցիոն բանկերն ու մասնավոր բաժնեմասնակցային ֆոնդերն են: 2010-2015թթ.-ի ընթացքում ՄՖԿ-ն 50 միլիարդ ԱՄՆ դոլար է ներդրել ֆինանսական ոլորտում, ուր այն շատ քիչ վերահսկողություն և տեղեկատվություն ունի, թե ինչպես են այդ գումարները օգտագործվում:
Թեև ՄՖԿ-ի ֆինանսական ոլորտի հաճախորդներից պահանջվում է կորպորացիայի սոցիալ և բնապահպանական գործունեության ստանդարտներին հետևել, ապացույցները ցույց են տալիս, որ գործնականում դա տեղի չի ունենում՝ տեղի տալով հողերի բռնագրավման: Իսկ քանի որ ՄՖԿ-ն չի հանրայնացնում իր տված գումարների օգտագործման վերջնանպատակը, Համաշխարհային բանկը կարող է այս գործարքները ներկայացնել որպես աշխատատեղերի կերտում և աղքատության կրճատում, երբ իրականում գումարները այնպիսի ծրագրերի մեջ են ներդրվում, որոնք չեն ծառայում այս նպատակներին:
Երբ Nedbank-ի վարկի մասին հայտնի դարձավ, ՄՖԿ-ի ներկայացուցիչ Ջեյմս Սկրիվենը գովեց այս գործարքը՝ հայտարարելով, որ ՄՖԿ-ն, Աֆրիկյան զարգացման բանկը և Nedbank-ը ունեն նույն նպատակը, այն է՝ ֆինանսական սեկտորում բարձրացնել սոցիալ և բնապահպանական իրազեկվածությունը, աջակցել Աֆրիկայում կայուն տնտեսական զարգացմանը (Աֆրիկյան զարգացման բանկն էլ 140 միլիոն ԱՄՆ դոլարի վարկ է տրամադրել Nedbank-ին):
Մինչդեռ Գվիենայում ՄՖԿ-ի աջակցած Nedbank-ը ստեղծել է ամեն ինչ, բացի կայուն զարգացումից: Իրենց հողից և ապրուստի միջոցներից զրկված՝ տեղահանված ընտանիքները չքավորության մեջ են հայտնվել: «Մենք բավականին սնունդ չունենք մեր երեխաների համար», ասում է Լալա Կոնդեն՝ իր տունը կորցրած մի մայր:
Հանքը նաև բնապահպանական լուրջ խնդիր է առաջացրել: AngloGold Ashanti-ն օգտագործում է ցիանիդ, մահացու թույն, որով լվացվում է ոսկին այն մշակելու նպատակով: Հորդառատ անձրևների ժամանակ, ինչը հաճախ է պատահում արևադարձային Գվինեայում, մնացորդային ցիանիդը հոսել է դեպի տեղի ջրային ազբյուրները՝ թունավորելով ձկներին, ընտանի կենդանիներին, խմելու ջուրը՝ ըստ տեղացիների պատմածի:
AngloGold Ashanti-ն բազում խոստումներ է տվել նրանց, ում կյանքերն է վնասել: Խոսք է տվել տարհանվածների համար ապահովել աշխատատեղեր, էլեկտրականություն, ոռոգման և խմելու ջուր: Մինչդեռ համայնքի անդամներն ասում են, որ ընկերությունը խոստումներից շատ քչերն է իրականացրել:
Գրեթե 10 տարի առաջ, համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի սկզբին, երբ բարձրացան սննդի և սպառման այլ ապրանքների գները, ներդրողների համար ստեղծվեց «փող-դիզելու» աննախադեպ հնարավորություն: Խոշոր միջազգային կորպորացիաները, բերք աճեցնելու և հանքեր արդյունահանելու համար էժան հողի փնտրտուքներով շտապեցին դեպի Աֆրիկա՝ գործարքներ անելու: Այս ընկերություններին հսկայական հողակտորներ տրվեցին երկարաժամկետ պայմաններով հանքարդյունաբերական և գյուղատնտեսական նպատակներով օգտագործելու համար: Համաձայն Միջազգային հողային կոալիցիայի մեդիա զեկույցների ակադեմիական վերլուծությունների՝ միայն 2008-2010թ.-ների ընթացքում ներդրողները աֆրիկյան մայրցամաքում ձեռք են բերել Ուկրաինայի չափ տարածք՝ 53-61 միլիոն հեկտար հող:
Մինչդեռ «դատարկ» կամ «պարապ» հայտարարված հողերում ներդրումներ խրախուսելու այս քաղաքականությունը հանգեցրեց նրան, որ տեղացիներից բռնագրավեցին իրենց իսկ հողերը, որոնք նրանք դարեր շարունակ մշակում էին իրենց ավանդույթների համաձայն: Այս մարդկանց համար այս գործարքները եղել են ոչինչ, քան հողերի բռնագրավում՝ ինչը հանգեցրել է լայնածավալ ունեզրկման և տեղահանման:
Եթովպիայում ՄՖԿ-ն անուղղակիորեն ֆինանսավորել է հնդկական գյուղատնտեսական ոլորտում բիզնես անող Karuturi Global ընկերությանը ICICI հնդկական բանկի միջոցով, որին ՄՖԿ-ն տրամադրել էր 150 միլիոն ԱՄՆ դոլար 2006թ.-ին: 2010թ-ին ICICI-ի ֆինանսավորմամբ Karuturi-ին կնքեց երկարաժամկետ պայմանագիր Գամբելա շրջանում մոտ 110.000 հա հողատարածքում շաքարեղեգ, եգիպտացորեն և արմավենու յուղի պլանտանցիաներ ստեղծելու համար: Հազարավոր Անուակ և Նուեր տեղաբնակներ բռնի տեղահանվեցին այդ տարածքից, մինչ դրան զուգահեռ այդ հողերը առաջարկվում էին արտասահմանյան ներդրողներին, ներառյալ Karuturi-ին:
Գաբոնում Ecobank Transnational-ը, որը նույնպես ՄՖԿ ֆինանսական հաճախորդներից է, ֆինանսավորել է արմավենու յուղի պլանտացիաների և մշակման գործարանի կառուցումը, որն էլ սինգապուրյան Olam ընկերությունն է գործարկում: Ծրագիրն իրականցվում է 300.000 հա հողատարածքի վրա, որն ինչպես տեղական և միջազգային բնապահպանական խմբերն են նախազգուշացնում, սպառնում է ոչնչացնել Կոնգոյի խիտ անտառները, վնասել կենսաբազմազանությունը և հազարավոր մարդկանց կյանքերը:
Արմավենու յուղ ստանալու համար վտանգում են անտառները business-human rights.org
Սիեռա Լիոնեում և Զամբիայում շաքարեղեգի արտահանմամբ զբաղվող ընկերությունները, որոնք նույնպես ՄՖԿ ֆինանսական միջնորդների կողմից են ֆինանսավորվում, մեղադրվել են փոքր ֆերմերների հողերի բռնագրաման և հազարավորների տեղահանման մեջ՝ հանգեցնելով եկամուտների և սննդի նվազման:
Այս ծրագրերում ՄՖԿ-ի ներգրավածությունը ցույց է տալիս ֆինանսական վարկավորման վտանգները: Չնայած դրան՝ Համաշխարհային բանկի անդամը կրկնապատկել է նման պրակտիկան: 2010թ-ից ի վեր ՄՖԿ-ի աջակցությունը կոմերցիոն բանկերին, մասնավոր բաժնեմասնակցային ֆոնդերին և այլ ֆինանսական միջնորդներին աճել է 45 տոկոսով: ՄՖԿ-ի սեփական տվյալների համաձայն, 2013-2015թթ.-ի ընթացքում բարձր ռիսկայնության ծրագրերում ֆինանսական վարկավորումն աճել է 300 տոկոսով՝ 450 միլիոն ԱՄՆ դոլարից դառնալով 1.3 միլիարդ ԱՄՆ դոլար:»
Մեկնաբանություն
Related Articles
