Քրոնիմետը պնդում է, որ պատասխանատու է, ԶՊՄԿ-ն գործում է հակառակ կերպ

Քրոնիմետ գերմանական ընկերությունը, որը Զանգեզուրի պղնձի և մոլիբդենի կոմբինատի (ԶՊՄԿ) 60% սեփականատերն է և Քաջարանի հանքն է շահագործում, վերջերս պատասխանեց business-humanrights.org հարթակի հարցմանը: Իրականում հարցումը կատարվել էր Հայկական բնապահպանական ճակատի (ՀԲՃ) կողմից, որը բարձրաձայնել էր հանքի գործունեության արդյունքում տեղական օրենքների խախտումների և բնապահպանական խնդիրների մասին (ավելին՝ այստեղ և այստեղ): Ընկերության պատասխանում, որն ստացանք միայն երբ Բիզնես և մարդու իրավունքների ռեսուրս կենտրոնը տեղադրեց հոդվածներն իր կայքում, ընկերությունը նշում է, որ այն հետևում է կայուն զարգացման քաղաքականությանը և չունի որևէ նպատակ՝ խուսափելու Հայաստանի օրենքներով նախատեսված պարտավորություններից:

Հիշեցնենք, որ ՀԲՃ-ն հրապարակել էր մի հոդված, ուր ցույց էր տվել ընկերության կողմից Քաջարանում հանքարդյունաբերման ծավալների անօրինական աճ: Հոդվածում նշվել էր, որ «ԶՊՄԿ-ն դեռ 2010 թվականից սկսել է ապօրինաբար ավելացնել իր արդյունահանման ծավալները, իսկ վերջին հինգ տարիների ընթացքում դրանք հասցրել է արդեն տարեկան մինչև 17-19 միլիոն տոննայի (թույլատրված 12.5 միլիոնի փոխարեն): Ուստի վերջին յոթ տարիների ընթացքում ԶՊՄԿ-ն թույլատրվածից 29,7 միլիոն տոննա ավել հանքաքար է արդյունահանել ու վերամշակել, ինչի արդյունքում նույն չափով լրացուցիչ հանքահարստացման թափոններ են տեղադրվել Արծվանիկի պոչամբարում՝ մեծացնելով տարբեր ճանապարհներով բնական միջավայրի աղտոտման ծավալները»:

Ընկերությունը պատասխանել է, թե, քանի որ Հայաստանի օրենքների համաձայն՝ հանքարդյունահանման գործըթնացում ցանկացած փոփոխություն պետք է ենթարկվի շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման (ՇՄԱԳ), ընկերությունը հետևել է այս օրենքին, անցկացրել է 4 հանրային քննարկում ազդակիր համայնքների հետ և ի վերջո կազմել է ՇՄԱԳ-ը: 2016թ.-ի դեկտեմբերին էլ ՇՄԱԳ-ը հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից:

Սակայն ընկերությունն իր պատասխանում չի նշում, թե այդ դեպքում ինչու մինչ կառավարության կողմից ՇՄԱԳ-ի հաստատումն այն արդեն իսկ ավելացրել էր իր արդյունահանման ծավալը: Անգամ Համաշխարհային բանկը, 2016թ.-ի ապրիլի իր՝ «Հայաստնի ստրատեգիկ հանքային սեկտորի կայունության գնահատում» զեկույցում նշում է, որ «Քաջարանի պնձա-մոլիբդենային հանքը արդյունահանում է տարեկան մոտ 18.5 միլիոն տոննա հումք (թույլատրված 12.5 միլիոն տոննայի հետ ի համեմատ)»:

Ընկերությունը շարունակում է թվարկել իր պատասխանատու գործունեությունը՝ նշելով, որ «ընկերությունն առաջինն է կայուն զարգացման չափանիշների կիրառմամբ և, որպես պատասխանատու հանքարդյունաբերող, ԶՊՄԿ-ն ակտիվորեն ներգրաված է Արդյունահանող ճյուղերի թափանցիկության նախաձեռնության (ԱՃԹՆ) միջազգային չափանիշները Հայաստանում կիրառելով»: Արդյունահանող ճյուղերի թափանցիկության նախաձեռնությունը (ԱՃԹՆ) միջազգային չափանիշ է արդյունահանման ոլորտում բաց և թափանցիկ գործունեության համար: Հայաստանը միայն 2017թ.-ի մարտին է դիմել այս ցանց անդամագրվելու համար և այժմ այն թեկնածու երկիր է: Ուստի անհասկանալի է, թե ինչպես է Քրոնիմետը մինչ Հայաստանի դիմելն իրականացրել ԱՃԹՆ չափանիշները Հայաստանում, հատկապես եթե հաշվի առնենք, որ սա մի քանի շահագրգիռ կողմեր ներգրավող հարթակ է և գործում է նաև կառավարության և քաղաքացիական հասարակության անդամների մասնակցությամբ:

Ընկերությունը նշում է նաև, որ իրականացրել է 4 հանրային քննարկում, սակայն քննարկումներից որոշներն անցկացվել են ընկերության տարածքում, որի ժամանակ էլ ընկերության վարչական տնօրենը որոշ մասնակիցներին, այդ թվում Էկոլուր լրատվականին և այլոց տեղեկացրել է, որ տարածքը ընկերությանն է, ուստիև իրենք կարող են հյուրերին դուրս հրավիրել: Մինչդեռ հանրային լսումները բաց են հանրության և մեդիայի համար: Ավելին, տեղական հասարակական կազմակերպությունները Կապանի քաղաքապետին բաց նամակ են գրել՝ պահանջելով չեղյալ հայտարարել այդ հանրային լսումը, որը չի համապատասխանել օրենքի պահանջներին, այդ թվում նաև այն պատճառով, որ ծրագրի փոփոխությունները չեն տեղադրվել քաղաքապետարանի և Բնապահպանության նախարարության կայքերում:  Մինչդեռ Քրոնիմետը նշում է. «Մենք չենք խուսափում օրենքներով սահմանված պատասխանատվությունից՝ դրանք կամայական մեկնաբանելով»: Այս խոսքերը փաստորեն հակասում են գործողություններին, քանի որ թե՛ հանրային իրազեկումը, մասնակցության խոչընդոտումը լսումներին, կարծիք հայտնելու իրավունքը, և թե՛ քննարկվող փաստաթղթերին ծանոթանալու իրավունքները ոտնահարվել են:

Մինչդեռ այդ բաց նամակին ընկերությունը պատասխանել է, որ քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչները «շեղվել են հանրային լսումների բուն էությունից և ընդամենը փորձել են վարկաբեկել իրականացված գործընթացները, ինչն ակնհայտ պատվերի տպավորություն է թողնում:» Սակայն դեռևս հանրային քննարկման ժամանակ ընկերությունն ինքն էր հայտարարել, որ տեխնիկական պատճառներով այն չէր կարողացել փաստաթղթերը տեղադրել կայքում լսումներից առաջ: Իսկ նման պարագայում պետք էր ընդհանրապես հետաձգել հանրային լսումը, սակայն դա տեղի չի ունեցել:

Հայաստանի օրենքներն ընկերության կողմից կամայականորեն մեկնաբանելու մասին կարելի է կարդալ նաև այստեղ, ուր մասնավորապես հնչում է կարծիք այն մասին, որ ընկերության ներկայիս գործելաոճը նաև եզրակացնել է տալիս, որ այն փորձում է խուսափել իր պոչամբարի ռեկուլտիվացիայի գործընթացից (մեկ այլ խախտման մասին կարելի է կարդալ այստեղ և այստեղ):

Ի պատասխան այն հայտարարության, որ արդյունաբերական վթարների հետևանքով միջավայրն աղտոտող արտահոսքերը հաճախակի են, ընկերությունը հայտնում է, որ «վերջին տարիներին նման հազվադեպ դեպքեր են եղել, մասնավորապես՝ 2 վթար (արտահոսք) 2013թ.-ին, 1 վթար (արտահոսք) 2014թ.-ին, 0 վթար 2015թ.-ին, 1 վթար (արտահոսք) 2016թ.-ին»: Սակայն համաձայն այս հոդվածի՝ միայն 2014-2015թթ.-ներին 13 վթար է եղել, ինչի արդյունքում պոչամբարի արտահոսքերը աղտոտել են մոտակա համայնքները և գետը: Ամենավերջին վթարի արյդունքում՝ 2017թ.-ի հունվարին, թափոնաջրերը շուրջ 12 օր շարունակ լցվել են գետը, իսկ ԶՊՄԿ-ին պարտադրել են վճարել 6.33 միլիոն դրամ: Հետքի հետաքննող լրագրողները գրել են այս և այլ վթարների մասին այստեղ:

Պոչամբարների խողովակների տեխնիկական ասարքությունների պատճառով միջավայրի աղտոտման դեպքերի մասին նյութեր կարելի է կարդալ այստեղ, այստեղ, այստեղ, այստեղ, այստեղ: Պակաս կարևոր չէ այն հանգամանքը, որ աղտոտված գետերը նաև գյուղմթերքի թունավորման աճին են նպաստել՝ մարդու առողջության համար ևս դառնալով վտանգավոր:

Պետություն-մասնավոր հատված սերտ համագործակցության արդյունքում որոշ այլ խախտումներ էլ վեր են հանվել ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանի 2012թ.-ի զեկույցում: Այստեղ գրվում է, որ հանքի հարակից համայնքներում տեղի է ունեցել տեղեկատվության հասանելիության իրավունքի և սեփականության իրավունքի խախտում, քանի որ Հայաստանի կառավարությունը հանքի շրջակայքի գյուղատնտեսական հողերը հայտարարել է գերակա շահ՝ ԶՊՄԿ-ին վարձակալության տալու նպատակով՝ «բաց հանքի շահագործման և թունավոր թափոնների գերեզմանոցների տեղադրման համար:» Մինչդեռ տեղացիների հետ չի եղել խորհրդակցություն: Զեկույցը նշում է, որ «մեր կողմից բարձրացված հարցին պարզաբանում ստանալու նպատակով, թե Քաջարան համայնքի գերակա հանրային շահ ճանաչված տարածքներում քաղաքացիներին վարձակալության կամ սեփականության իրավունքով պատկանող հողամասեր արդյոք կան թե ոչ, մի շարք գրություններ են ուղարկվել ՀՀ վարչապետին, որոնք հետագայում վերահասցեագրվել են Նախարարությանը, սակայն պատասխան գրություններով Նախարարությունը որևէ հստակ տեղեկատվություն չի ներկայացրել: 2012 թվականին Պաշտպանի աշխատակազմի կողմից նախաձեռնած ոլորտի իրավապաշտպանների և մասնագետների հետ հարցազրույցների ընթացքում ստացվել են բազմաթիվ բողոքներ, որ Սյունիքի մարզի սահմանամերձ Քաջարան և Հայաստան-Իրան միջպետական ճանապարհի շրջակա 4 տարածքները գերակա հանրային շահ ճանաչելու կապակցությամբ շահագրգիռ անձանց մասնակցությամբ չեն իրականացվել պատշաճ հանրային քննարկումներ և հաշվի չեն առնվել վերջիններիս դիրքորոշումները»:

Մարդու իրավունքների պաշտպանի մեկ այլ զեկույցում էլ (2014թ.-ի) նշվում է, որ «ի տարբերություն Նախարարության տվյալների՝ ոլորտի մի շարք անկախ փորձագետներ և հասարակական կազմակերպություններ իրենց մտահոգությունն են հայտնել առ այն, որ նշված տարածքի [Քաջարանի] բնակչության, մասնավորապես, երեխաների մոտ ի հայտ են եկել առողջական լուրջ խնդիրներ հանքի բաց շահագործման պատճառով օդի մեջ, իսկ այնուհետև` մարդկանց օրգանիզմ ներթափանցած ծանր և թունավոր մետաղների հետևանքով»:

Կարդալով Քրոնիմետի պատասխանը՝ ընթերցողը կարող է կարծել, թե Գերմանիայում գտնվող ընկերությունը տեղյակ չէ Հայաստանում կատարվելիքից: Սակայն ընկերության կայքում իր սոցիալական պատասխանատվության մասին կարճ տեղեկատվությունը և մարդու իրավունքների ոլորտում իր պատասխանատվության մասին տեղեկատվության ընդհանրապես բացակայությունը հասկանալի է դարձնում, որ ընկերության ստրատեգիան հիմնականում հանքային հորիզոնների ընդլայնումն է (ինչպես իրենց կարգախոսն է), իսկ, ի տարբերություն ընկերության պնդումների, իրականում այն շատ քիչ կամ ոչ մի մտահոգություն չունի միջավայրի վրա իր հանքային գործունեության թողած ազդեցության մասին:

Հայկական բնապահպանական ճակատ (ՀԲՃ) քաղաքացիական նախաձեռնություն
In English

Մեկնաբանություն

comments

Cronimet says it is reponsible, ZCMC acts the opposite way

ZCMC, photo by Ecolur

Cronimet German company that owns 60% in the company Zangezur Copper Molybdenum Combine (ZCMC) exploiting Kajaran mine, Armenia, recently responded to business-humanrights.org platform’s enquiry. The subject of the inquiry was actually raised by Armenian Environmental Front (AEF), a local civil initiative that has been alarming about some of the violations of local laws by the company as well as concerns with its environmental performance (more in here and here). In its response (which can be found here) that came after Business and Human Rights Resource Center placed the corresponding article on its website, the company states that it adheres to the policy of sustainable development and that it has no purpose to avoid obligations laid by laws in Armenia.

As a reminder, AEF published an article where it showed the illegal increase of the amount of ore extracted from the Kajaran mine by the company. It mentioned that “…starting from 2010 ZCMC illegally increased its extraction volumes, while during the past five years it extracted up to 17-19 million tons annually [instead of 12.5 million tones permitted]. Thus during the past 7 years ZCMC extracted and processed 29.7 million tons more ore than permitted as a result of which same amount of additional ore wastes were dumped into Artsvanik tailing, thus increasing the volume of environmental pollution.”

The company replied to this that since according to Armenia’s laws, any changes in mine exploitation are subject to environmental impact assessment (EIA) and expertise, the company followed the procedure, held 4 discussions with affected communities and stakeholders and eventually finalized its EIA. In December 2016 the EIA was approved by Armenia’s government.

But what the company doesn’t mention in its reply is why in such a case prior to the date of approval of EIA by the government, it had already started increasing its extraction volumes. Even World Bank’s report on Armenia’s Strategic Mineral Sector Sustainability Assessment dating back to April 2016 clearly mentions that “Kajaran copper-molybdenum mine produces some 18.5Mt of ore per year (as compared to the permitted 12.5 Mt/yr) at grades of 0.25% Cu and 0.03% Mo.”

The company goes on enumerating its responsible style of work mentioning that “as a pioneer in ensuring the standards of sustainable development, and as a responsible miner, “Zangezur Copper Molybdenum Combine” CJSC [subsidiary of Cronimet] has been actively involved in the implementation of the EITI international standard in the Republic of Armenia.” EITI (Extractive Industries Transparency Initiative) is a global standard for promoting open and accountable management of extractive resources. Armenia applied to become member of EITI only in March 2017 and currently it is a candidate country. Thus it is unclear how Cronimet had been implementing EITI standard in the Republic of Armenia prior to Armenia’s application, especially if we take into consideration that this is a multi-stakeholder tool implemented in cooperation with the government and the civil society.

The company also speaks about holding 4 public discussions, however, some of the hearings were held at the company’s premises, during which the company’s Deputy Director notified some of the participants, including Ecolur (environmental news agency) and some others that the area belongs to the company and thus they can remove guests from the area. It must be mentioned though that public hearing must be open for all stakeholders and media. Moreover, the local NGOs wrote an open letter to the Kapan Mayor, demanding to annul the public hearing, which was not in line with laws since the information regarding the project amendments was not available on the state agency websites (local municipality’s, Ministry of Nature Protection’s website). While Cronimet states that “We do not in any way try to avoid public law obligations via arbitrary interpretation of legal provisions”, its actions contradict its words, as the procedure of public notification and discussions, particularly free access of the participants to the venue of the hearings, right to freely express their opinion, right to availability of discussed documents were all violated.

In response to this open letter the company labeled the civil society representatives as not understanding the purpose of the public hearing, who try to undermine the procedure and thus probably doing so under some pressure. Meanwhile, during the public hearing itself the company had announced there were technical problems due to which it couldn’t upload the files prior the hearing.  In such a situation the public hearing should have been cancelled, yet it did not happen.

An opinion regarding how else the company is trying to arbitrary interpret laws in Armenia can be found in yet another article about the company’s desire to remove its obligations from re-cultivation process of is tailing (more on violations can be found here and here).

In response to the statement that the industrial accidents leading to polluting emissions are frequent at the factory, the company says that “only exceptional cases of accidents have been reported during the recent years … in particular: 2 accidents (emission) in 2013, 1 accident (emission) in 2014, 0 accident in 2015, 1 accident (emission) in 2016.” Yet according to this piece, only between 2014-2015 there have been 13 accidents as a result of which tailings polluted the nearby communities and the rivers. As a result of the latest accident in January 2017 as a result of which wastewaters poured into river for about 12 days, the ZCMC has been liable to pay 6.33 million Armenian drams (around 13.000$). Hetq investigative journalists covered this and other accidents.

To read more on earlier cases of environmental pollution due to technical damages of the tailing pipes, as well as public criticism can be found here, here,  here, here, here. Importantly, polluted rivers in their turn have led to increase of contaminated agricultural products posing serious risks for human health.

Some other violations resulted by state-company close cooperation were exposed by Armenia’s Human Rights Defender’s office report dating back to 2012. It shows that there was violation of access to information as well as possible violation of property rights in the communities nearby the mine, since Armenia’s government declared the agricultural lands near the mine as eminent public domain with the purpose to lease them to ZCMC “for open-pit expansion and placement of burial grounds for hazardous waste.” Meanwhile, there has been no proper consultation with the locals.

The report states that “whereas in order to get clarifications upon the raised question if there are lands belonging to the citizens by leasing or property right in the areas recognized as eminent domain we sent a range of requests to the Prime Minister of Armenia, which were later readdressed to the Ministry, however, no clear information was rendered in response. In the course of interviews with the lawyers and specialists of the field conducted in 2012 on the initiative of Defender’s staff numerous complaints were received on the fact that no proper public discussions with the participation of beneficiaries were held over the recognition of the frontier Qajaran village in Syuniq marz and other 4 regions in neighborhood of Armenia-Iran interstate highway as eminent domain, and their positions were not considered.”

Another report of the Human Rights Defender’s office dating back to 2014 states that “the studies conducted by the Ministry have demonstrated that the exploitation of the Kajaran open mine doesn’t cause air pollution. However, studies by independent industry experts suggest that the exploitation of the Kajaran open mine causes air pollution as a result of which a number of children were diagnosed with cancer-causing substances.”

Reading the response by Cronimet, one may think that the company in Germany has no clue of happenings in Armenia, yet the brief description of social responsibility on its website and no mention of human rights or human rights due diligence process whatsoever makes it clear, that the overall strategy of the company has more to do with expanding the horizon of mining (as their logo states) with little or no care for its impacts on others.

Armenian Environmental Front (AEF) civil initiative

Մեկնաբանություն

comments